Σ

ίγουρα έχεις ακούσει αρκετό κόσμο να λέει ότι πρέπει να βγαίνεις από τη “ζώνη άνεσής” σου. Χρειάζεται, λένε, να κάνεις “stretching” στον εαυτό σου. Και όταν λέμε stretching δεν εννοούμε το stretching της γυμναστικής, αλλά το πόσο μπορείς να πιέσεις τον εαυτό σου να λειτουργήσει έξω από τα καθιερωμένα και ασφαλή. Κυκλοφορεί στα social media και η παρακάτω φωτογραφία η οποία σε ενθαρρύνει να λειτουργείς έξω από την ζώνη άνεσής σου, γιατί η “μαγεία” είναι “εκεί έξω”.
Όλα καλά μέχρι εδώ, αλλά τι είναι αυτή η ζώνη άνεσης και γιατί ζούμε με αυτή; Ας δούμε λίγο πιο βαθειά αυτό το θέμα.

Τι είναι η Ζώνη Άνεσης;

Η πιο επιστημονικά τεκμηριωμένη έρευνα που έχω βρει στο διαδίκτυο συνδυάζει τη ζώνη άνεσης με τα επίπεδα αγωνίας-ανησυχίας. Η ζώνη άνεσής σου είναι οποιαδήποτε συμπεριφορά η οποία κρατά σε σταθερό και χαμηλό επίπεδο την ανησυχία. Για παράδειγμα, μικρές καθημερινές δραστηριότητες όπως το μαγείρεμα, το συμμάζεμα του σπιτιού, η φιλική κουβέντα στην εργασία μας, είναι μερικές από αυτές οι οποίες κρατούν χαμηλά το επίπεδο της ανησυχίας μας. Είναι όλες αυτές οι δραστηριότητες οι οποίες δεν μας ξεβολεύουν και δεν μας δημιουργούν δυσκολίες.

Οι περισσότεροι αναφέρουν ότι το να λειτουργείς έξω από τη ζώνη άνεσης είναι να κάνεις καινούργια πράγματα. Όμως αυτό που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι οτιδήποτε ανεβάζει το επίπεδο της ανησυχίας μας είναι δραστηριότητα η οποία μας βγάζει από την ζώνη άνεσή μας. Για παράδειγμα, αν η επικοινωνία μας στο χώρο εργασίας μας είναι κάτι το οποίο μας δημιουργεί ένταση και μας φέρνει ανησυχία, τότε σίγουρα αυτή η δραστηριότητα δεν είναι κάτι το οποίο μας κάνει να αισθανόμαστε άνετα σε αυτή τη κατάσταση.

Παρόλο που κανείς μας δεν είναι προορισμένος να δημιουργεί ανησυχία στον εαυτό του, μερικές φορές μπορεί να φανεί ευεργετική. Πολλές φορές χρειαζόμαστε μια μικρή δόση αγωνίας και ανησυχίας για να κινητοποιηθούμε ώστε να εκτελέσουμε μια εργασία ή να βελτιώσουμε την απόδοσή μας. Μια έρευνα που έγινε το 1908 σε ποντίκια, έδειξε ότι όταν μια εργασία είναι πολύ εύκολη, το επίπεδο της απόδοσης ανέβαινε καθώς το επίπεδο της ανησυχίας έπεφτε. Όταν η εργασία γινόταν πιο δύσκολη, η αύξηση της αγωνίας εξυπηρετούσε μέχρις ενός σημείου. Μετά από αυτό το σημείο, ο συνδυασμός μιας δύσκολης εργασίας και του αυξημένου επίπεδου ανησυχίας δημιουργούσε πτώση στην απόδοση.

Η έρευνα εξηγεί ότι μετά τη ζώνη άνεσης, υπάρχει μια ζώνη στην οποία μαθαίνουμε. Αν όμως ξεπεράσουμε και τη ζώνη αυτή, τότε μπαίνουμε σε μια ζώνη “πανικού” στην οποία σταδιακά δημιουργούμε στον εαυτό μας πανικό και το επίπεδο ανησυχίας-αγωνίας είναι υψηλότατο.

Πως διαχειριζόμαστε την ανασφάλεια;

Το μεγαλύτερο ποσοστό της αγωνίας που δημιουργείται από το σπάσιμο της ζώνης άνεσης, προέρχεται από την “άβολη” κατάσταση της ανασφάλειας. Υπάρχει κάποιος λόγος που το να μαγειρέψεις ένα φαγητό δεν είναι τόσο μεγάλη υπόθεση όταν αυτό το φαγητό το έχεις προετοιμάσει δεκάδες φορές και είναι γνωστό σε εσένα. Το να οδηγήσεις ένα αυτοκίνητο για πρώτη φορά ή να κάνεις ελεύθερη πτώση, ή να ξεκινήσεις μια νέα εργασία, είναι όλες δραστηριότητες γεμάτες ανασφάλεια και πιθανόν υψηλού επιπέδου ανησυχίας.
Η ανασφάλεια (μη σιγουριά) μας κάνει να αντιδρούμε πιο δυναμικά σε αρνητικές εμπειρίες. Μια έρευνα που έγινε αποδεικνύει ότι όταν άνθρωποι είχαν αυξημένο επίπεδο ανασφάλειας πριν δουν μια “αρνητική” φωτογραφία ήταν πιο ανήσυχοι σε αντίθεση με το αν γνώριζαν από πριν τι θα δουν. Επίσης, είναι πιο πιθανό να αντιδράσουμε αρνητικά σε κάτι καινούργιο, άσχετα με το αν στην πάροδο του χρόνου μπορεί να το συνηθίσουμε και μας αρέσει. Ο ερευνητής Brene Brown, υποστηρίζει ότι ανασφάλεια σε κοινωνικό, πολιτικό ή οικονομικό επίπεδο μπορεί να συρρικνώσει την ζώνη άνεσής μας. Όσο πιο πολύ φοβόμαστε, τόσο πιο πολύ μικραίνει η ζώνη άνεσης και τόσο πιο δύσκολο είναι να την ξεπεράσουμε.
Η εξοικείωση δημιουργεί άνεση και είναι ευχάριστη αφού δεν δημιουργεί εκπλήξεις και είναι υπό έλεγχο. Τα συνηθισμένα τα θεωρούμε πιο ασφαλή, οπότε ελκυόμαστε από αυτά που γνωρίζουμε. Ο εγκέφαλος σκέφτεται: «Α! ωραία, αυτό το έχω δοκιμάσει στο παρελθόν και δεν έπαθα κάτι, άρα είναι πολύ πιθανό να μην πάθω κάτι και τώρα» Το να δοκιμάζεις νέα πράγματα, χρειάζεται αρκετή ενέργεια, με αποτέλεσμα όταν αισθανόμαστε κουρασμένοι και χωρίς ενέργεια, το πιο πιθανό είναι να γυρίσουμε στην ασφάλεια των παλιών μας συνηθειών από το να ρισκάρουμε με κάτι καινούργιο.

Η έξοδος από τη ζώνη άνεσης

Πρέπει να σπάμε τη ζώνη άνεσής μας; Είναι κάτι καλό για εμάς; Η επιστήμη υποστηρίζει ότι χρειάζεται σε κάποιο βαθμό. Όπως στο πείραμα με τα ποντίκια που ανέφερα προηγουμένως, χρειάζεται να βρείτε αυτή τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της ζώνης μάθησης και της ζώνης πανικού. Αυτό το “γλυκό” σημείο όπου είστε έξω από τα συνηθισμένα αλλά όχι στη ζώνη που χάνεις τον έλεγχο.
Ας αναφέρω όμως μερικά από τα θετικά του να σπάμε την ζώνη άνεσης και να λειτουργούμε έξω από αυτή:

• Προσωπική ανάπτυξη

Όταν συνδυαστεί με την αίσθηση της επιτυχίας, ένα επίπεδο ανησυχίας και αγωνίας μπορεί να οδηγήσει σε προσωπική ανάπτυξη. Αυτός είναι ένας λόγος που οι extreme δραστηριότητες στη φύση, όπως για παράδειγμα η αναρρίχηση και η κατάβαση ενός ποταμού, είναι τόσο “αναζωογονητικές”. Πέρα από την αύξηση της αδρεναλίνης και της αγωνίας, όταν ολοκληρωθούν επιτυχώς, μας δίνουν μια τεράστια αίσθηση ικανοποίησης και αυξάνουν το επίπεδο της αυτοπεποίθησης.

• Ανάπτυξη της ζώνης άνεσης

Όταν η ζώνη άνεσής σου είναι μικρή, δηλαδή τα πράγματα που κάνεις δεν σου δημιουργούν αγωνία και ανησυχία είναι λίγα, θα επιλέγεις να ενεργείς μόνο μέσα από αυτά. Δεν θα ανακαλύψεις ποτέ τι χάνεις από τα ενδιαφέροντα πράγματα που μπορεί να σου προσφέρει η ζωή. Με το να βγαίνεις έξω από τη ζώνη άνεσής σου συχνά, θα αυξήσεις τα πράγματα που μπορείς να κάνεις και να αισθάνεσαι άνετα, άρα θα ζεις μια πιο ελεύθερη ζωή. Στην αρχή μπορεί να δυσκολεύεσαι, αλλά σταδιακά θα γίνουν και αυτά μια όμορφη και ευχάριστη συνήθεια.

• Νέες καταστάσεις μας κινητοποιούν και μας βοηθούν στη μάθηση

Η καινοτομία μας βοηθά να αυξάνουμε το επίπεδο της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο η οποία είναι μέρος του “συστήματος επιβράβευσης” που έχουμε. Η ντοπαμίνη βοηθά στο να κινητοποιούμαστε ώστε να κυνηγήσουμε την επιβράβευση και η καινοτομία μας ωθεί σε αυτό. Επίσης, η καινοτομία έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα μνήμης και τη δυνατότητα μάθησης με το να κάνει τον εγκέφαλό μας πιο εύπλαστο.
Ο Daniel H. Pink, στο βιβλίο του “Drive: The Surprising Truth About What Motivate Us” αναφέρει ότι το ιδανικό μέρος που ψάχνουμε είναι το σημείο της “αποτελεσματικής δυσφορίας”
“Αν είναι πολύ άνετος, δεν είσαι αποτελεσματικός, αλλά αν είσαι σε μεγάλη δυσφορία δεν είσαι αποτελεσματικός”.

Το ζητούμενο είναι να βρεις ένα μέσο επίπεδο στο οποίο είσαι αρκετά ανήσυχος αλλά όχι τόσο ώστε να σε κάνει αναποτελεσματικό. Μόλις ανακαλύψεις αυτό το σημείο, έχεις επεκτείνει επιτυχώς τη ζώνη άνεσής σου!
Αν ψάχνεις έναν τρόπο να επεκτείνεις τα όρια της ζώνης άνεσής σου, αλλά δεν γνωρίζεις τον τρόπο και ούτε από πού να ξεκινήσεις, υπάρχει ένα online εργαλείο το οποίο σε βοηθά να μετρήσεις τα όριά σου. Ένα σύντομο ερωτηματολόγιο σχετικά με τη ζώνη άνεσής σου σε επαγγελματικά, προσωπικά και θέματα αδρεναλίνης σου δίνει μια μικρή αίσθηση για το πόσο μικρή η διευρυμένη είναι η ζώνη άνεσής σου. Περιλαμβάνει επίσης, επιπλέον βιβλιογραφία και μερικές συμβουλές για το πώς θα μπορούσες να διευρύνεις τη ζώνη σου σε κάθε έναν από τους παραπάνω τομείς της ζωής σου. Μπορείς να δεις την ομιλία του Marcus Taylor, δημιουργού αυτού του εργαλείου, στο πλαίσιο των ομιλιών TEDx στη Μελβούρνη. Μπορείς επίσης, να διαβάσεις ένα παλιότερο άρθρο σχετικά με τους "9 λόγους για να βγεις από τη ζώνη ασφαλείας σου" το οποίο είχα δημοσιεύσει στο site.

Το πόσο θέλεις να επεκτείνεις τα όρια της ζωής σου, εξαρτάται μόνο από εσένα, σε ποια φάση της ζωής σου βρίσκεσαι και τι άλλο συμβαίνει τώρα στη ζωή σου. Όλο το μυστικό βρίσκεται στο να βρεις μια υγιή ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας και της άνεσης με τον κατάλληλο βαθμό καινοτομίας και πάθους κάθε φορά.

Σου εύχομαι ένα όμορφο και συναρπαστικό ταξίδι μέσα και έξω από τη ζώνη άνεσής σου